SacroWskaz - współczesny drogowskaz sakralny

Odłączeni od naturalnego podłoża ziemi, 
odcięci sztucznym światłem od nieba, 
oddychający nienaturalnym powietrzem 
klimatyzowanych pomieszczeń, powoli stajemy się 
mieszkańcami wyizolowanej i wirtualnej przestrzeni, 
stechnicyzowanej i pozbawionej pierwotnych znaczeń 
symbolicznych. Nowa symbolika współczesnego człowieka 
nie jest w stanie tego wyobcowania i separacji 
zagłuszyć ani wytłumaczyć.

"Każdy musi znaleźć dla siebie pracę i środowisko najbardziej odpowiednie dla swego życia duchowego. Jeżeli można znaleźć takie warunki i wykorzystać je, należy to uczynić.

Lecz jakże beznadziejne byłoby życie duchowe, gdyby można je było prowadzić wyłącznie w idealnych warunkach! Warunki takie nigdy nie były i nie są jednak dostępne dla większości z nas, a dziś, 

w nowoczesnym świecie, dostęp do nich jest bardziej utrudniony niż kiedykolwiek w przeszłości.

W życiu, które toczy się w dzisiaj w wielkich miastach, wszystko zostało zaplanowane tak, 
by uniemożliwić człowiekowi wejście w siebie i refleksję nad sprawami ducha. 
Nawet posiadając najlepsze intencje, człowiek duchowy czuje się wyczerpany, otępiały 
i upodlony z powodu ciągłego hałasu pojazdów i urządzeń, stojącego bez ruchu powietrza, oślepiających świateł biur 
i sklepów, a także nieustannego nagabywania reklam i propagandy." 

Thomas Merton

Analizując przestrzeń Ursynowa w Warszawie szukaliśmy miejsc według nas wartościowych, które miałyby potencjał do zaistnienia sfery duchowej w tej części miasta. 
Niemal od razu stało się dla nas jasne, że tą wartością jest Skarpa Ursynowska. 
Następnie poszukując powiązań pomiędzy istniejącymi historycznymi i niezaprzeczalnie ważnymi kulturowo obiektami, a przedmiotową skarpą wiślaną, jako częścią przyrodniczą środowiska, powstał schemat obrazujący przestrzeń duchową ujętą w szerszym kontekście.
Do obiektów tych należą: pałac Niemcewicza i założenia pałacowo-ogrodowe w Natolinie 
i Wilanowie. W wyniku analiz kartograficznych 

i połączenia liniami prostymi wymienionych miejsc, uzyskano regularną formę trójkąta, 
w którego centrum powstaje dziś Centrum Opatrzności Bożej. Co ciekawe, Skarpa Ursynowska znajduje się na podstawie tej figury, 
a całość przypomina motyw piramidy z okiem Boga... w centrum. 
Ponadto skarpa należy jednocześnie do układu powiązań między terenami zieleni tworzącego projektowany układ Promenady Warszawskiej.

Nasz projekt ma na celu przypomnieć współczesnemu człowiekowi istotę jego człowieczeństwa – 

przywrócić go naturze, pozwolić dotknąć ziemi, 

posłuchać śpiewu ptaków i szmeru wody, wreszcie umożliwić swobodnie spojrzeć w niebo i daleką, naturalną przestrzeń, pozwalając odczuć komfort dalekiego patrzenia. 

W środku tętniącego życiem miasta, pełnego wygranych 

i przegranych, kontakt z prostymi prawdami natury pozwala zaistnieć zapomnianej już wartości – BYĆ, jako proste bycie 

w obecności Stwórcy. Jest to stan kontemplacji, kiedy człowiek może spojrzeć w swoje własne bycie. Doświadcza w ten sposób Boga bliżej i głębiej niż podczas modlitwy w budynku świątyni.

"Kiedy religii brak żaru kontemplacji, traci ona swą wewnętrzną spoistość i gubi nadprzyrodzoną prawdę. To właśnie ten kontemplacyjny, milczący, „pusty” i na pozór bezużyteczny element składowy modlitwy sprawia, że religia jest prawdziwie życiem”.

Thomas Merton

Potrzebą kształtowania przestrzeni duchowej człowieka wydaje się być nieodzowny jego związek z naturą. Uczestnicząc w pędzie życia tętniącego miasta, coraz częściej szukamy tego związku. Pozwala on na chwilę oddechu, jako pewien rodzaj azylu w ciągle rozwijającym się świecie technologii. 
Przestrzeń Skarpy Ursynowskiej sprowadza człowieka do ciszy 
i bezruchu, wszelkiego centrum. 
Taki bliski kontakt z przyrodą i uczucie uczestniczenia w naturalnym wymiarze przestrzeni, pomaga kontemplować rzeczywistość bez jakichkolwiek zakłóceń. Sprawia, że cały otaczający nas staje się dla nas ołtarzem.

Skarpa Ursynowska stała się więc dla nas idealnym miejscem 
skupienia sfery ducha dla mieszkańców Ursynowa. 
Projekt wymagał jedynie wprowadzenia kładek-pomostów, 
które umożliwiłyby bezpieczne przejście „suchą nogą” 

Zima

po cennych przyrodniczo obszarach torfowiskowych.

Lato

  



Oprócz walorów przyrodniczych, skarpa posiada też 
cenne kulturowo miejsce sacrum, 
uświęcone krwią poległych.

 










Projekt przewiduje wyeksponowanie 
istniejącej od dawna naturalnej dominanty krajobrazowej 
– starej płaczącej wierzby, chylącej się nad miejscem pamięci, które uwieczniono niegdyś krzyżem i kamieniem pamiątkowym. 

Działania sprowadzają się tu jedynie do 
uporządkowania terenu i założenia łąki kwietnej, by w ten prosty sposób podkreślić rangę miejsca 
i sakralny wymiar tej ziemi, za którą ludzie oddali swe życie.

Tylko jak, w dobie pędu i nowych technologii, przyciągnąć współczesnego człowieka do natury, do prostoty, do kontemplacji? Odpowiedź na to pytanie miała stanowić klucz do rozwiązania zadania, jakie przed sobą postawiliśmy.

Tak powstała idea i projekt SacroWskazu, jako formy współczesnego drogowskazu sakralnego. SacroWskaz na przestrzeni wyznaczonych dróg, które prowadzą do celu, czyli skarpy, 
ulega przemianie. 

Początek drogi stanowią skupiska ludzi, np. stacja metra, gdzie umieszczony SacroWskaz jest multimedialny – na ekranie widzimy prezentację uświęconego terenu skarpy, a z głośników słyszymy odgłosy skarpy, tj. śpiew ptaków, szum drzew i szmer wody. 

Następnie, im bliżej do natury, tym forma SacroWskazu ulega uproszczeniu i w środkowym odcinku drogi jest to jedynie fotografia w dużym formacie lub zestawienie kilku fotografii przedstawiających wybrane miejsca skarpy. 

W końcowym etapie, tuż u podstawy skarpy, sakralny drogowskaz jest już tylko pustą ramą zamontowaną na wysokości wzroku. Patrząc przez nią z oznaczonego w terenie miejsca, widziany jest pojedynczy kadr rzeczywistego celu wędrówki, który ma przypomnieć współczesnemu człowiekowi istotę jego człowieczeństwa, jednocząc go z naturą, pozwalając dotknąć ziemi, posłuchać śpiewu ptaków i szmeru wody, wreszcie umożliwiając odczuć komfort dalekiego patrzenia.

Joanna Angela Krycka, Maciej Wąsowski, Karolina Wereszczak 

Sacrowskaz – współczesny drogowskaz sakralny

W: "Przyroda i miasto. Tom IX", pod red. Jana Rylke. Wyd. SGGW 2007