Przegląd wybranych jednostek roślinnych Polski
pod kątem ich
znaczenia dla bioterapii
Dotychczas scharakteryzowano ponad 300 zespołów roślinnych,
od naturalnych, głównie leśnych,
poprzez półnaturalne, takie jak łąkowe,
pastwiskowe lub zaroślowe,
do ukształtowanych przy udziale człowieka.
Wyróżnienie
jednostek roślinnych oparto na pracach wybitnego botanika
prof. zwyczajnego Władysława Matuszkiewicza,
a
przedstawioną tu ocenę ich właściwości i przydatności dokonano na podstawie
bogatej literatury oraz wieloletnich badań naukowych
prof. dr hab. Alicji Krzymowskiej-Kostrowickiej,
wieloletniego pracownika Uniwersytetu Warszawskiego, o bogatym dorobku naukowym
m.in. z zakresu geografii turyzmu, cenionym na całym świecie.
Przedstawiono tu
zbiorowiska mające istotne znaczenie bioterapeutyczne
i psychoregulacyjne oraz
wybitne walory estetyczne.
Zazwyczaj w pobliżu naszego miejsca zamieszkania jest las, bądź
często przejeżdżamy w drodze z pracy obok terenu leśnego lub łąk, lecz nie są
bliżej znane nam ich właściwości.
Być może nie wiemy, jaki skarb mamy tuż pod
nosem i jak wiele może dać nam już 15-minutwy spacer w naturalnym terenie. Fachowych
informacji na temat typu pobliskiego siedliska roślinnego można uzyskać z internetu, a jakże, choćby ze
strony najbliższego nadleśnictwa. Podstawowa wiedza z tego zakresu wydaje się też szczególnie ważna przy lokalizacji domu letniskowego czy stałego zamieszkania, gdyż można łatwo przewidzieć jaki bioklimat panuje w danym miejscu.
Polecam także stronę: http://www.polskiekrajobrazy.pl/, gdzie można zobaczyć jak wyglądają poniżej przedstawione jednostki roślinne okiem fotografa.
Z drugiej strony wiedza tu przedstawiona ma na celu uświadomienie
jak cennym walorem,
nie tylko ekologicznym, ale też patrząc z perspektywy
człowieka interesownego – korzystnym
dla naszego ogólnego zdrowia, zarówno dla
ciała, jak i ducha, jest bliskość przyrody. Informacje
tu zawarte pokazują, że jest ona żywym organizmem o skomplikowanej i złożonej
budowie, gdzie nie tylko są żywe rośliny i zwierzęta, ale też powietrze i
gleba.
Co jednak najważniejsze, zgodnie z powiedzeniem: „Cudze
chwalicie, swego nie znacie”, chciałbym przekazać podstawową wiedzę dotyczącą
naturalnie występujących w Polsce gatunków roślin, głównie drzew i krzewów.
Przedstawione tu zestawienia siedliskowe, ich cechy
i wpływ na człowieka, mogą z
powodzeniem posłużyć do prawidłowego wyboru gatunków roślin do ogrodu
prywatnego, jak i osiedlowego. Prawidłowość ta polega nie tylko na wrażliwości
ekologicznej, ale również powodzeniu inwestycji, gdyż wiele obcych gatunków
roślin ogólnodostępnych źle znosi warunki panujące w naszym kraju – „Sorry,
taki mamy klimat!” Zatem zanim kupisz kolejną „tuję”, przeczytaj i przemyśl,
czy warto inwestować w nudną, podatną na choroby roślinną karykaturę.
BORY SOSNOWE
- w całej Polsce z wyjątkiem gór
- lasy sosnowe z domieszką brzozy
- warstwa krzewów: podrosty sosny i brzóz, a także jałowce
- runo ubogie: borówki i wrzosy; w miejscach suchszych: mchy i porosty; niekiedy obfite występowanie traw i paproci – orlicy
- gleby ubogie i skrajnie ubogie – piaski luźne lub słabogliniaste
- wody gruntowe: głębokie i średniogłębokie
- dopływ energii słonecznej do dna lasu duży i bardzo duży
- wilgotność mała i bardzo mała
- produkcja tlenu niska lub średnia, całoroczna, wzrasta w sezonie wegetacyjnym
- zawartość ozonu znaczna, zwłaszcza w godzinach porannych, spada do zera w godzinach maksymalnego nasłonecznienia
- jonizacja powietrza mała
- poziom fitoaerozoli bardzo wysoki, zwłaszcza wiosną i wczesnym latem
- zawartość bakterii i zarodników grzybów w powietrzu bardzo niska
- oddziaływanie detoksykacyjno-mikrobiologiczne bardzo duże; środowisko wolne od czynników chorobotwórczych
- bioklimat wybitnie unifunkcjonalny; typ zbiorowiska oddziałujący leczniczo na choroby układu oddechowego, bogaty w substancje lotne działające silnie dezynfekcyjnie oraz tonizująco na układ nerwowy, obniżające ciśnienie krwi; bioklimat spowalnia sprawność ruchową oraz refleks
- przeciwwskazania dotyczą osób starczych z niskim ciśnieniem tętniczym, niedoczynnością tarczycy, podatnych na migreny i szumy pochodzenia naczyniowego; szczególnie niewskazane przebywanie w dni upalne i bezwietrzne
- kolory: odcienie jasnobrązowego, szaro-niebiesko-zielonego, ciemnozielony
- zestawienia barwne, bodźce akustyczne i zapachowe o wybitnie uspokajającym oddziaływaniu; poczucie bezpieczeństwa zapewnione przez rozległość widokową
- ze względu na walory zdrowotne, w szczególności bory świeże mają istotne znaczenie dla lokalizacji sanatoriów i szpitali, w bliskim sąsiedztwie lub na polanach śródleśnych
BORY ŚWIERKOWE
- silnie zacienione lasy z dominacją świerka, zazwyczaj bez udziału buka i jodły, zaś w Polsce NE często z udziałem sosny i dębu
- warstwa krzewów słabo rozwinięta; w górach tworzona przez jarząb (pot. jarzębina), wiciokrzew czarny, lokalne podrosty buka i jodły, natomiast na N Polski – kruszyna, wierzba iwa i podrosty: sosny, dębu szypułkowego, w miejscach wilgotniejszych – brzozy omszonej
- runo ubogie: mchy, a także w zależności od warunków – borówki, paprocie, trawy i inne rośliny zielne
- w górach na kwaśnych glebach bielicowych, bielicowo-glejowych, czasem zatorfionych, na podłożu skalnym fliszowym lub granitowym; w NE Polsce na wilgotnych i mokrych glebach kwaśnych i bielicowo-glejowych
- lasy ciemne, wilgotne i bardzo wilgotne
- wysoki poziom produkcji tlenu – trwa cały rok; dość znaczny stopień produkcji ozonu, głównie w godzinach porannych i popołudniowych
- średni poziom jonizacji powietrza na podłożu granitowym, niski na: piaskowcowym, fliszowym i bazaltowym
- znaczne wydzielanie fitoaerozoli – lotnych związków chemicznych, najwyższe w godzinach południowych
- mała ilość bakterii w powietrzu, natomiast większa zarodników grzybów; bardzo duże oddziaływanie detoksykacyjno-mikrobiologiczne
- wysoki stopień hamowania wiatru i fal akustycznych oraz oczyszczania powietrza z pyłów
- bioklimat raczej niekorzystny ze względu na wilgotność, zacienienie, słabe przewietrzanie i (stąd) dużej ilości spor grzybowych oraz występowanie uciążliwych owadów – dotyczy głównie świerczyn borealnych
- korzystne warunki fitosanitarne ze względu na duże stężenie fitoncydów w powietrzu produkowane przez świerki i mchy
- świerczyny górskie podczas dobrej pogody wzmacniają odporność organizmu, stabilizując ciśnienie tętnicze i lekko pobudzając układ nerwowy
- kolory: ciemnozielony w kompozycjach z czarnym i brązowym; zimą znaczna ilość bieli śniegu
- świetne tereny do spacerów, intensywnej rekreacji ruchowej i wyspecjalizowanej turystyki przyrodniczej – zalecane poruszanie po wyznaczonych szlakach i drogach
BORY MIESZANE
- dość widne lasy z domieszką innych drzew liściastych, występujące w całej Polsce; na terenach żyźniejszych i wilgotniejszych: NE – mieszane bory dębowo-świerkowe, S – na wyżynach i pogórzu bory jodłowo-dębowe, w górach bory jodłowo-świerkowo-bukowe; na glebach uboższych środkowej i E Polski – bory sosnowo-dębowe
- warstwa krzewów niezbyt bogata – w skład mogą wchodzić: leszczyna, trzmielina, jarząb (pot. jarzębina), wierzba iwa, bez koralowy, jałowiec, a także podrosty drzew
- runo o charakterze przejściowym pomiędzy grądami i borami – podobnie jak warstwa krzewów
- na glebach skrytobielicowych, płowych, słabo zbielicowanych glebach brunatnych zdegradowanych
- wody gruntowe zalegają na średnim poziomie, w górach płytko
- nasłonecznienie różne w zależności od składu gatunkowego drzew zwarcia koron – ogólnie średnie
- znaczne uwilgotnienie w borach świerkowo-dębowych, szczególnie w godzinach nocnych i porannych; małe w borach sosnowo-dębowych; zmienne w borach wyżynno-górskich, zależne od pogody
- przewietrzanie dobre w borach sosnowo-dębowych
- dość wysoki poziom produkcji tlenu, jak i ozonu – szczególnie w godzinach porannych
- wysoki poziom jonizacji powietrza – w sosnowo-dębowych przeważają jony ujemne, z dominacją świerka – dodatnie
- znaczne wydzielanie fitoaerozoli – lotnych związków chemicznych, wiele o charakterze fitoncydów
- niska liczebność bakterii; okresowo znaczna ilość pyłków drzew i traw, a także spor – głównie w borach świerkowych; dosyć duża zdolność detoksykacyjna
- znaczny stopień hamowania wiatru i fal akustycznych oraz oczyszczania powietrza z pyłów w borach świerkowo-dębowych i świerkowo-bukowych
- bioklimat uniwersalny pod względem bioterapeutycznym i psychoregulacyjnym – dla osób w różnym wieku i stanie zdrowia; małe zagrożenie alergenami pyłkowymi
- kolory: bory mieszane sosnowo-dębowe – odcienie zieleni i brązu; bory jodłowo-dębowe lub jodłowo-bukowe – odcienie jasnej zieleni i szarości z dość znacznym udziałem innych barw: żółty, biały, fioletowy, czerwony (liczne kwiaty i owoce); bory świerkowo-dębowe – kontrast ciemnozielonego i czarnego z jasnozielonym i białym (kwiaty)
- zbiorowisko uniwersalne bioterapeutycznie i rekreacyjnie, przydatne do wszelkich form wypoczynku, jak i dowolnego kształtowania – z zaleceniem troski o florę i faunę glebową optymalne warunki do lokalizacji tzw. drugich domów w samych lasach lub na obrzeżu; na styku boru mieszanego z borem świeżym – sanatoriów i domów wypoczynkowych
DĄBROWY I BUCZYNY
- wielogatunkowe, dość widne lasy z przewagą dębów i buka, z mniejszym lub większym udziałem drzew iglastych: w górach – świerku, na niższych obszarach – sosny; występujące na Pomorzu Zachodnim, w Sudetach i zachodnich Karpatach, lokalnie na zachód od Wisły: na niżu i wyżynach
- warstwa krzewów niezbyt zwarta, składa się z podrostów drzew, a także: jarzębu (pot. jarzębina), leszczyny, kruszyny, niekiedy jałowca i wiciokrzewu
- runo dość obfite, tworzą je gatunki kwasolubne: paproć orlica, borówki, siódmaczek leśny i inne
- na glebach: od piaszczystych silnie zbielicowanych, poprzez zdegradowane gleby brunatne, do kwaśnych gleb naskalnych; na ubogich i wilgotnych glebach piaszczystych – las dębowo-brzozowy, na glebach suchszych w typie siedliskowym boru mieszanego – las bukowo-dębowy lub bukowy z udziałem sosny, a w górach – jodły, świerku i klonu jaworu (pot. jaworu)
- lasy o niskim stopniu nasłonecznienia, zależnym od zwarcia koron drzew, a także dosyć niskim poziomie uwilgocenia, większym w nocy i nad ranem; dobre przewietrzanie
- dość wysoki poziom produkcji tlenu i ozonu – wyższy wiosną niż latem
- dość znaczna jonizacja powietrza – duża w górach
- niska liczebność bakterii, nieco wyższa w luźniejszych drzewostanach, też większa w buczynach niż dąbrowach
- duże i bardzo duże właściwości filtracyjno-detoksykacyjne, uzależnione od stopnia zwartości – filtracyjne dotyczą głównie absorpcji pyłów i metali ciężkich, detoksykacyjne ze względu na duże stężenie substancji bakteriobójczych i grzybobójczych w powietrzu, zwłaszcza wiosną i latem
- bioklimat ogólnie korzystny, bez jakichkolwiek przeciwwskazań natury zdrowotnej; działa lekko pobudzająco, stymuluje naturalne mechanizmy odpornościowe organizmu i działa odkażająco; zbiorowiska przydatne do wypoczynku dla wszystkich ludzi bez względu na wiek i stan zdrowia – przeciwwskazaniem jest znaczne niekiedy występowanie alergenów pyłkowych i w wilgotnych miejscach – uciążliwych owadów
- kolory: cała gama zielonego, szary, brązowy oraz żółty i biały (kwiaty); jedne z najpiękniejszych lasów strefy umiarkowanej
- tereny do spacerów, intensywnej rekreacji ruchowej, biwakowania – z zaleceniem troski o układy glebowo-roślinne, stąd niewskazane wprowadzenie form rekreacji masowej
ŻYZNE BUCZYNY NIŻOWE I GÓRSKIE
- dość zwarte lasy bukowe z niewielkim udziałem jodły, klonu jawor i dębów: szypułkowego i bezszypułkowego; występują na niżu NW, a także reglu dolnym Karpat i Sudetów, Wyżynie Małopolskiej i Górach Świętokrzyskich
- zwarcie krzewów bardzo małe
- runo niskie, niekiedy przeważają w nim geofity wiosenne stąd latem dno lasu praktycznie pozbawione roślinności
- na glebach brunatnych wytworzonych z glin, piasków gliniastych i zwietrzałych skał krzemionkowych oraz węglanowych
- poziom zalegania wód gruntowym średni: 80-150cm; mineralizacja wód wysoka i bardzo wysoka
- nasłonecznienie wiosną bardzo duże, natomiast latem znikome; uwilgocenie niezbyt duże
- duże i bardzo duże przewietrzanie w wyniku prawie całkowitego braku warstwy krzewów i runa
- wysoki poziom produkcji tlenu
- niski poziom ozonu i jonizacji powietrza
- znaczne występowanie olejków eterycznych tam, gdzie występuje czosnek niedźwiedzi
- liczebność bakterii mała, czasowo znaczna spor grzybów
- lasy najsilniej przechwytujące pyły ze wszystkich zbiorowisk leśnych w Polsce; dość znaczna absorpcja metali ciężkich unieczynnianych biologicznie podczas procesów zachodzących w ściółce leśnej
- silne oddziaływanie bakteriobójcze, słabe grzybobójcze
- bioklimat działa pobudzająco, wzmagając naturalną odporność organizmu; korzystny dla wszystkich ludzi, z wyjątkiem osób z przewlekłymi schorzeniami dróg oddechowych i szczególnie wysokim nadciśnieniem; znikome działanie alergenne przez krótki okres wiosną – pyłki roślin
- kolory: żywe i różne odcienie zielonego, szary, jasnobrązowy
- jedne z najpiękniejszych lasów w Polsce; jesienne przebarwienia działają odprężająco, duża widoczność zapewnia poczucie bezpieczeństwa
DĄBROWA ŚWIETLISTA
- dość widne lasy dębowe z udziałem sosny, lipy, klonów – zwłaszcza polnego, sporadycznie grabu; bardzo rzadko już występujące, w całej Polsce z wyjątkiem gór
- warstwa krzewów tworzona przez gatunki ciepłolubne: dereń, głogi, róże, nielicznie – leszczyna
- runo najbogatsze ze wszystkich zespołów leśnych w Polsce - głównie gatunki ciepłolubne
- na glebach zasobnych w węglan wapnia, brunatnych i płowych, lessach, rędzinach wapiennych i gipsowych
- tereny różnorodnie ukształtowane – od płaskich, poprzez faliste, po strome zbocza o wystawie S i W
- wody gruntowe na poziomie <1m zasobne w węglan wapnia; przepływ wód gruntowych dość żywy
- dość duży dopływ promieniowania do dna lasu, większy wiosną niż latem
- małe, ewentualnie średnie uwilgocenie, największe w południe i wieczorem ze względu na dodatkowe podsiąkanie wód gruntowych
- znaczny poziom jonizacji powietrza – przeważają jony ujemne, oprócz terenów zboczowych (tu dodatnie)
- bardzo wysoki stopień wydzielania fitoaerozoli przez rośliny i glebę; przeważają różnego rodzaju olejki eteryczne, a wiele substancji ma charakter silnych fitoncydów
- mimo znacznego udziału pyłków roślinnych, spor grzybów, jak i drobnych fragmentów roślin w powietrzu, liczebność bakterii i grzybów chorobotwórczych jest szczególnie mała – zwiększa się wielokrotnie w pobliżu zabudowy i pól uprawnych
- bardzo duże właściwości detoksykacyjne, znaczne możliwości absorpcji i detoksykacji metali ciężkich
- bioklimat uniwersalny dla wszystkich ludzi, z wyjątkiem osób silnie uczulonych na pyłki roślinne; działanie antyseptyczne i pobudzające, bez obciążania układu krwionośnego; stymuluje układ odpornościowy – wzmaga odporność
- najwartościowsze pod względem zdrowotnym typy lasów w Polsce
- jedne z najpiękniejszych zbiorowisk leśnych w Polsce
- kolory: żywy jasnozielony i wielobarwne kwiaty przez cały sezon wegetacyjny, jesienią czerwonawe owoce; wyraźne zaznaczone zmienne czasowo aspekty barwne
- zalecany wypoczynek ruchowy po wyznaczonych ścieżkach i drogach (ochrona runa) i wypoczynek pasywny na obrzeżach po stronie odwietrznej; na terenach zdewastowanych możliwe stworzenie wielofunkcyjnych muraw o dużym znaczeniu zdrowotnym i estetycznym
GRĄDY
- wielogatunkowe lasy liściaste o ogólnopolskim zasięgu z przewagą dębu szypułkowego i grabu; w domieszce występują lipy i klony, regionalnie: buk, świerk, brzoza, rzadko jodła;
- zbiorowisko wielopostaciowe zależnie od wilgotności i żyzności podłoża; charakterystyczna piętrowość drzewostanu – najwyższa warstwa tworzona przez dęby, najniższa przez graby
- warstwa krzewów tworzona przez: leszczynę, trzmielinę, wiciokrzew, podrosty dębu i grabu
- runo może całkowicie wypełniać dno lasu lub występować szczątkowo, w zależności od zwarcia koron drzew i warstwy krzewów; wielogatunkowe
- na glebach brunatnych, rzadziej skrytobielicowych, wytworzonych z glin spiaszczonych i piasków gliniastych – na S Polski z lessów oraz rędzinach wapiennych, w górach – na żyznych i wilgotnych glebach fliszowych
- wyróżniono trzy typy: wysokie – na glebach suchych i względnie suchych, typowe – siedliska świeże, niskie – na glebach wilgotnych; każdy typ dzieli się jeszcze na ubogie, średnio żyzne i żyzne; dodatkowy czynnik to położenie na stoku i ekspozycja
- uwilgocenie zazwyczaj dość znaczne
- przewietrzanie małe, czasem wręcz znikome
- produkcja tlenu bardzo wysoka w grądach żyznych – głównie latem, w pozostałych zaś niska; niedosyt tlenu na przełomie nocy i dnia głównie w grądach niskich
- produkcja ozonu dość znaczna – najwyższy stopień w godzinach popołudniowych
- jonizacja dość duża; przeważają jony lekkie i średnie dodatnie, których liczba silnie wzrasta w strefie narażonej na zanieczyszczenia chemiczne
- skład chemiczny substancji wydzielanych do powietrza (fitoaerozoli) ogromnie zróżnicowany – wiele z nich ma charakter fitoncydów
- liczebność bakterii w powietrzu niska, natomiast znaczna (zwłaszcza latem) pyłków, spor i cząstek roślinnych, jesienią również mikroskopijnych wielkości roztocze
- wysoki stopień hamowania wiatru i fal akustycznych, zależne jednak od zwarcia warstwy krzewów; znaczna absorpcja metali ciężkich i pochłanianie pyłów
- znaczne oddziaływanie detoksykacyjno-mikrobiologiczne – na bakterie chorobotwórcze najsilniej oddziaływują fitoncydy emitowane przez krzewy i glebę
- bioklimat o przeciwstawnych właściwościach aniżeli bioklimat borów – działa pobudzająco, wzmaga odporność organizmu, poprawia krążenie (zwłaszcza mózgowe) i podwyższa ciśnienie poprzez zwężenie naczyń obwodowych
- przeciwwskazane jest (głównie latem) dłuższe przebywanie przez osoby z wyraźnym nadciśnieniem i nadczynnością tarczycy oraz w stanie ostrego pobudzenia emocjonalnego; latem nasila się występowanie kleszczy, komarów i gzów; zagrożenia alergiczne znaczne w grądach trawiastych, małe w pozostałych typach, po przekwitnięciu traw oraz wczesną wiosną
- kolory: wiosną – biały, żółty i fioletowo-niebieski, latem – jasnozielony i ciemnobrunatny lub jasnozielony i szaro-brunatny; działanie odprężające i pobudzające
- użytkowanie powinno być ograniczone i ukierunkowane ze względów zdrowotnych – jedynie tereny grądów wysokich mogą służyć do biwakowania, uprawiania sportów itp.
- w pobliżu grądów niewskazane lokalizowanie szpitali, sanatoriów i „drugich domów” ze względu na intensywne i jednostronne oddziaływanie na organizm ludzki
- zwarte i cieniste lasy z dominacją wiązów i jesionów, z udziałem olchy czarnej, dębu szypułkowego, jabłoni dzikiej i topoli białej
- trzy postacie: suchszy – zbliżony do grądu niskiego, typowy – z dominacją wiązów i jesionów oraz wilgotniejszy – z przewagą jesionu i olszy czarnej
- warstwa krzewów: czeremcha, dereń świdwa, niekiedy czarny bez i leszczyna
- runo bardzo bogate
- na glebach żyznych, eutroficznych, obojętnych lub lekko zasadowych głównie na czarnych ziemiach i murszach
- wysoki poziom wody gruntowej – intensywny przepływ
- dopływ światła zazwyczaj mały, zwłaszcza latem
- uwilgocenie bardzo duże zwłaszcza w nasadzeniach jesionu, zaś w nasadzeniach topoli wilgotność względna znacznie niższa; często występują mgły
- przewietrzanie bardzo słabe w układach naturalnych, natomiast w nasadzeniach jesionu i topoli - znaczne
- produkcja tlenu bardzo wysoka, głównie latem, wiosną niższa, podobnie jak w nasadzeniach topoli; niedosyt tlenu nocą
- produkcja ozonu wysoka w nasadzeniach jesionu i naturalnych układach
- jonizacja powietrza dość znaczna – przeważają jony dodatnie
- wiele substancji wydzielanych do powietrza (fitoaerozoli) ma charakter fitoncydów
- ogólna gęstość aeroplanktonu jest znaczna – wiosną przeważają pyłki roślin, a latem zarodniki grzybów; w nasadzeniach topoli duża ilość pyłków, natomiast mniejsza spor; nieznaczna liczebność bakterii
- substancje lotne, wydzielane zwłaszcza przez jesiony, mają charakter bakteriobójczy, nie są jednak szkodliwe dla chorobotwórczych zarodków grzybów
- łęgi naturalne przechwytują prawie 100% pyłów, najwięcej ze wszystkich zbiorowisk leśnych w Polsce; duża absorpcja metali ciężkich
- znaczne tłumienie prędkości wiatru i hałasu oraz oddziaływanie detoksykacyjno-mikrobiologiczne
- bioklimat naturalnych lasów łęgowych o bardzo silnym oddziaływaniu immunostymulacyjnym – (wyłącznie) latem niewskazane przebywanie osobom z nadciśnieniem, chorym na dolegliwości układu krążeniowego i oddechowego, jak i alergikom; układy z nasadzeniem topoli – obojętne, lecz wykazano dużą ilość pyłków roślinnych
- kolory: wiosną – fioletowo-niebieski, żółty, biały, latem – odcienie ciemnozielonego, szaro-brunatny, czarny oraz biały i żółty; w nasadzeniach topoli – jasnozielony, szarozielony z dodatkiem białego i żółtego; podnoszą estetyczną wartość i zróżnicowanie krajobrazu
- elementy negatywne: zbyt gęste podszycie – uczucie niepokoju, znaczne zagęszczenie pokrzyw oraz obecność komarów i gzów
ŁĘGI TOPOLOWO-WIERZBOWE
- lasy topolowo-wierzbowe, w górach zbudowane z olszy szarej, a także zwarte zarośla wierzbowe; drzewostan tworzony głównie przez wierzbę białą i kruchą z domieszką topoli czarnej i białej; drzewostan olszyny karpackiej: przeważa olcha szara, a dodatkowo – wierzba krucha, świerk, jesion i klon jawor
- w podszyciu przeważa wierzba, dereń świdwa, w górach – września
- na piaszczystych lub żwirowych aluwiach większych i średnich rzek, w zasięgu corocznych i wysokich stanów wody; warstwa korzeniowa stale obmywana przez wody rzeczne
- nasłonecznienie zazwyczaj dość duże, w zaroślach wierzbowych pełny dopływ światła; na ogół są to zbiorowiska dość suche – przy standardowej pogodzie wilgotność względna nie przekracza 80%; częste występowanie porannych mgieł
- przewietrzanie dość znaczne; hamowanie wiatru i tłumienie hałasu dość znaczne w łęgach topolowo-wierzbowych – silne zwarcie układu na brzegach, luźniejsze wnętrze
- produkcja tlenu duża w łęgu topolowo-wierzbowym, nieco niższa w olszynach karpackich, najniższa w wikliniarskich; niski stopień jonizacji powietrza; jony ujemne
- niska ilość bakterii i zarodników grzybów ; wiosną – znaczna ilość pyłków wierzb, topoli, olch, latem – pyłki roślin zielnych i nasiona lotne
- bioklimat korzystny w dni słoneczne, właściwości uniwersalne; pozytywne właściwości bioterapeutyczne, polegające na stymulowaniu naturalnej odporności organizmu, ze względu na wydzielane przez rośliny substancje lotne, bliskość wód otwartych (korytarzy przewietrzających), intensywną wymianę powietrza i zazwyczaj suche podłoże; zagrożenie alergenne podczas kwitnienia traw pobliskich łąk
- kolor: jasny szaro-zielony i szaroniebieski, z dodatkiem białego i żółtego (kwiaty); wikliny – bladożółty i czerwony, dodatkowo jasnozielony
- pozytywny czynnik krajobrazotwórczy; niewskazane wprowadzanie zabudowy ze względu na niekorzystne warunki techniczne i klimatyczne
OLSY I ŁĘGI OLSZOWE
- jednogatunkowe lasy zbudowane przez olszę czarną; nieliczne występowanie jesionu, na północy: brzozy omszonej i świerku; zasięg ogólnopolski z wyjątkiem wyższych partii gór
- warstwa krzewów zazwyczaj bogata – kruszyna, porzeczki: czerwona i czarna, czeremcha i wierzba
- runo w łęgu olszowym bogate – zioła i trawy; ubogie w olsie typowym – zioła, turzyce i trawy bagienne
- łęg olszowy na glebach murszowo-błotnych, głębokich torfach, czarnych ziemiach i madach organicznych; ols – na torfach i zabagnionych madach
- poziom wody w łęgach wysoki, bardzo wysoki w olsach; wody gruntowe stagnujące
- łęgi olszowe zajmują miejsca suchsze, o mniej więcej wyrównanej powierzchni gruntu; olsy typowe występują w miejscach wilgotnych, z charakterystyczną kępkowo-dolinkową strukturą podłoża, gdzie dolinki są zazwyczaj zalane wodą a kępki wystają ponad jej lustro; na obrzeżach olsów typowych zazwyczaj występują łozowiska
- bardzo niski stopień nasłonecznienia dna lasu
- bardzo wysoki stopień uwilgocenia; przewietrzanie i wymiana powietrza bardzo małe
- produkcja tlenu bardzo duża w olsach typowych, przy czym niedosyt tlenu przy podłożu, natomiast w łęgach olszowych mniejsza, a niedosyt tlenu rzadszy
- jonizacja dość znaczna, większa w łęgach olszowych, aniżeli olsach typowych; przewaga jonów dodatnich
- intensywne wydzielanie substancji lotnych przez rośliny i podłoże – niektóre z nich mają charakter fitoncydów
- wczesną wiosną znaczna liczebność pyłków wierzb i olch, latem spor grzybów i fragmentów roślin; dość znaczna liczebność chorobotwórczych zarodników grzybów, zwłaszcza w środkowych partiach lasu
- drzewostany olszowe na siedliskach bagiennych charakteryzują się ogromną zdolnością filtracyjno-detoksykacyjną – zatrzymują większość pyłów i substancji gazowych
- 3-krotnie mniej bakterii w powietrzu niż w grądach i innego typu łęgach; znaczna absorpcja metali ciężkich, lecz tylko połowa jest neutralizowana, pozostała część przekazywana do podłoża, a tym samym wód gruntowych
- szczególnie duże hamowanie wiatru i tłumienie hałasu w olsach, mniejsze w łęgach olszowych
- bioklimat niekorzystny, silnie obciążający akcję serca; warunki niesprzyjające dłuższemu przebywaniu
- kolory olsów: jasnozielony, ciemny koloryt – zielono-czarny, ciemnobrązowy; specyficzne walory estetyczne, atmosfera pierwotności, tajemniczości, o znacznej sile przyciągania; łęgi olszowe dość monotonne
- największy wpływ na zbiorowiska ma człowiek – prowadzona gospodarka wodna (melioracja) i związana z tym zmiana stosunków wodnych, a także wypas prowadzący do całkowitej degradacji runa
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz